Grypa i przeziębienie to choroby wirusowe, wywoływane przez wiele rodzajów i szczepów wirusów. Wiele mitów i nieporozumień dotyczących przyczyn i leczenia infekcji górnych dróg oddechowych powstało właśnie ze względu na różnorodność wirusów, które je wywołują. Wiąże się z nią zróżnicowanie przebiegu choroby.
Do najczęstszych należy przekonanie, że przyczyną przeziębienia jest chłód. Mity i przesądy wiążą się także z żywieniem w czasie choroby, zarażaniem się (np. przekonanie, że zarażać może tylko chory z objawami przeziębienia) oraz tak domowymi, jak i naukowymi sposobami jego leczenia.
Wiele osób rezygnuje z leczenia przeziębienia, wierząc, że ustąpi ono samo bez stosowania jakichkolwiek leków. To prawda, że przeziębienie jest zazwyczaj chorobą łagodną, prawidłowe leczenie pomaga jednak znacznie złagodzić jego objawy i skrócić czas trwania. U niektórych osób, zwłaszcza dzieci i osób w podeszłym wieku, nieleczone infekcje górnych dróg oddechowych mogą prowadzić do poważnych powikłań. W jeszcze większym stopniu dotyczy to grypy, która bywa chorobą o bardzo ciężkim przebiegu, a nawet chorobą śmiertelną. Warto stosować więc najlepsze leki na przeziębienie, które sprawią, że infekcja będzie mniej obciążająca dla organizmu, a objawy łagodniejsze. Obniżenie gorączki i poprawa stanu górnych dróg oddechowych to nie tylko zmniejszenie nieprzyjemnych dolegliwości, ale także szybsza regeneracja osłabionego organizmu w okresie po przejściu infekcji wirusowych. Prawidłowe leczenie zapobiega też przeciągającym się, “niedoleczonym” infekcjom.
Nie jest prawdą, że witamina C leczy przeziębienie, a zażywanie dużych dawek tej witaminy zapobiega zachorowaniu. Niedobór witaminy C powoduje osłabienie odporności, istotne jest jednak systematyczne dostarczanie jej organizmowi w prawidłowych dawkach – duże dozy tej witaminy są szkodliwe dla zdrowia. Podobne mity dotyczą też innych substancji, np. cynku i selenu. Rzeczywisty, znaczny wpływ na zapobieganie chorobom wirusowym ma natomiast regularne przyjmowanie witaminy D – zwłaszcza w sezonie przeziębień, np. w postaci tranu.
Przyczyną przeziębień i grypy jest infekcja wirusowa, nie narażenie się na nagłe zmiany temperatury. Infekcje wirusowe występują także latem i na obszarach o ciepłym klimacie. Istnieje jednak związek między temperaturą powietrza a częstotliwością przeziębień i grypy – choroby te mają charakter sezonowy, ich epidemie zdarzają się najczęściej jesienią, a także zimą i wiosną. Dzieje się tak przede wszystkim dlatego, że zimne powietrze wpływa na pierwszą linię obrony organizmu przed wirusami – spowalnia aktywność fagocytów oraz tempo usuwania śluzu z górnych dróg oddechowych, przez co zainfekowanie organizmu jest łatwiejsze. Dodatkowe czynniki to zmniejszenie podaży witaminy D w organizmie ze względu na niedostatek promieni słonecznych oraz przesuszenie śluzówki ze względu na ogrzewanie. Mitem jest także to, że przeziębienie powoduje wyjście na dwór z mokrymi włosami, a także przeciwny przesąd – przekonanie, że “wypocenie przeziębienia” pozwala szybko je wyleczyć.
Do bardzo szkodliwych mitów należy “głodzenie gorączki”. Chory potrzebuje zwiększonej ilości płynów, witamin i białka, a więc szczególnie przemyślanej i zdrowej diety. Niedostatek pokarmu nie obniża gorączki, może jednak bardzo niekorzystnie wpływać na stan chorego. Istnieje także wiele mitów związanych z rzekomo leczącym przeziębienie pożywieniem, w tym także z tzw. “superfoods”. Należy do nich np. przekonanie o leczniczych walorach rosołu – każdy ciepły płyn pozwala nawodnić organizm i korzystnie wpływa na stan śluzówki, rosół nie zawiera jednak żadnych specyficznych substancji leczących przeziębienie. Do innych mitów należy zakaz picia mleka w czasie gorączki – nie jest prawdą, że mleko powoduje zagęszczanie i szybsze wydzielanie flegmy.
Antybiotyki to leki przeciwbakteryjne, które nie wywierają wpływu na namnażanie się wirusów. Ich stosowanie w czasie infekcji wirusowych jest więc pozbawione sensu, a co więcej – może wyrządzać znaczne szkody. Są to leki nieobojętne dla organizmu, do ich niekorzystnych skutków należy np. niszczenie wzmacniającej odporność organizmu bakteryjnej flory jelitowej. Masowe stosowanie antybiotyków bez uzasadnienia medycznego powoduje też powstawanie odpornych na nie szczepów bakterii (antybiotykoodporność), co ma bardzo negatywny wpływ na zdrowie całej populacji. Antybiotyki podaje się niekiedy w ciężkim przebiegu chorób wirusowych, kiedy istnieje ryzyko współtowarzyszącej infekcji bakteryjnej.
