1 sierpnia obchodziliśmy 80. rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego. Upamiętnienie tego wydarzenia to okazja do przypomnienia sylwetki Włodzimierza Pietrzaka, żołnierza Powstania Warszawskiego, którego 80. rocznica śmierci przypadnie 22 sierpnia 2024 roku.
Włodzimierz Pietrzak urodził się 7 lipca 1913 roku. Był poetą, krytykiem literackim, publicystą, prozaikiem, prawnikiem i żołnierzem. Urodził się w Warszawie, ale dzieciństwo spędził w Turku z rodzicami i młodszym bratem Tadeuszem. Ojciec Włodzimierza – Ksawery Pietrzak, lekarz weterynarii, mieszkał wraz z rodziną na terenie lecznicy zwierząt przy ulicy Uniejowskiej, a następnie w domu u zbiegu ulic 3 Maja i Żeromskiego. Pracował w Turku jako weterynarz również po wojnie. Zmarł w roku 1959 i pochowany został na miejscowym cmentarzu wraz z żoną Ewą z Kokowskich.
Matka Pietrzaka pisywała artykuły do lokalnego „Echa Tureckiego” przedstawiając swoje poglądy na temat roli kobiety we współczesnym świecie. Jej ojciec, dziadek Włodzimierza, w latach 1907-1913 pełnił funkcję dyrektora Polskiej Szkoły Handlowej w Kaliszu. Szkołę powszechną Pietrzak ukończył w Turku, a następnie w latach 1928-31 kontynuował naukę w klasie o profilu matematyczno-przyrodniczym w Gimnazjum im. Tadeusza Kościuszki w Kaliszu. Redagował wówczas szkolne pismo „Świt”, publikując w nim swoją twórczość literacką.
W 1931 roku Włodzimierz zapisał się na Wydział Prawa Uniwersytetu Warszawskiego, ale studia, ze względu na stan zdrowia, podjął dopiero w roku 1932. Na Uniwersytecie nawiązał szerokie kontakty z młodym środowiskiem literackim. W czasie studiów uczestniczył w wieczorach poetyckich Koła Polonistów, prezentując tam swoje wiesze. Studia ukończył w 1936 roku. Znano go bardziej jako obiecującego pisarza niż prawnika.
W tym samym czasie podjął pracę w Urzędzie Funduszu Pracy. Jednocześnie drukował swoje recenzje i artykuły w prasie: „Ilustrowanym Kurierze Codziennym”, „Czasie”, „Gazecie Polskiej”, „Życiu Literackim”. W tym też czasie nastąpiło jego przeobrażenie z poety w krytyka literackiego. W latach 1938-39 był stałym recenzentem czasopisma „Prosto z Mostu”, w którym zamieszczał omówienia i artykuły poświęcone literaturze współczesnej tamtego okresu.
Wybuch wojny nie oderwał go ani od prac literackich, ani od działalności politycznej. Zaangażował się także w działalność konspiracyjną. W Powstaniu Warszawskim przyjął pseudonim „Balk”. Wziął udział w walkach na Starym Mieście jako dowódca plutonu „Mieczyków” z batalionu „Czata 49”.
W dniu 22 sierpnia 1944 roku. został raniony w głowę odłamkiem granatu. Zmarł wkrótce po przeprowadzonej operacji. Miał zaledwie 31 lat.
Został pochowany w rejonie Starówki, w asyście swojego plutonu „Mieczyków”.
Pośmiertnie otrzymał Krzyż Walecznych i stopień podporucznika. Szczątki zwłok Pietrzaka odnaleziono podczas robót budowlanych w dniu 11 sierpnia 1958 roku. Pogrzebano je na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach, w kwaterze żołnierzy Armii Krajowej, wśród poległych towarzyszy broni batalionu „Motła”.
Pośmiertne losy dzieł Pietrzaka związane są z Instytutem Wydawniczym PAX, który podjął się wydania spuścizny pisarskiej autora. Instytut Wydawniczy PAX oraz Stowarzyszenie PAX uczyniły Pietrzaka patronem corocznej nagrody przyznawanej od 1948 roku, za wybitną twórczość naukową, artystyczną, literacką. Od 1997 Nagroda im. Włodzimierza Pietrzaka przyznawana jest przez Katolickie Stowarzyszenie „Civitas Christiana”.
Od roku 1997 Pietrzak jest patronem Miejskiej Biblioteki Publicznej w Turku. Uroczystość nadania imienia odbyła się 3 sierpnia. W tym samym dniu odsłonięto pamiątkową tablicę poświęconą Pietrzakowi na murach kościoła pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa w Turku. Wraz z bratem Tadeuszem jest patronem jednej z ulic w naszym mieście.
Małgorzata Pawłowska
Bibliografia:
Materiały archiwalne ze zbiorów Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Włodzimierza Pietrzaka w Turku
Opisy pod fotografie:
